आळशी डोळा (Lazy Eye) किंवा एम्ब्लायोपिया (Amblyopia) डोळ्याचा गंभीर आजार
आळशी डोळा (Lazy Eye) किंवा एम्ब्लायोपिया (Amblyopia) हा एक नेत्रविकार आहे, ज्यामध्ये डोळ्यांपैकी एक डोळा पूर्ण क्षमतेने पाहू शकत नाही, जरी तो डोळा संरचनात्मकदृष्ट्या पूर्णतः सामान्य असला तरी.
आळशी डोळा आजार होण्याची कारणे:
1. स्ट्रॅबिझमसंबंधी एम्ब्लायोपिया (Strabismic Amblyopia):
• डोळ्यांची दिशाभूल होणे (डोळे एकत्र नसणे), जसे की तिरळेपणा असणारे डोळे.
• मेंदू एका डोळ्यातून येणारी चुकीची प्रतिमा दडवतो, ज्यामुळे त्या डोळ्याचा विकास थांबतो.
2. रिफ्रॅक्टिव एम्ब्लायोपिया (Refractive Amblyopia):
• दोन्ही डोळ्यांमध्ये दृष्टीदोषाची तीव्र फरक असतो (उदा. एक डोळा फार मायोपिक किंवा हायपरोपिक असतो).
• मेंदू फक्त स्पष्ट प्रतिमा देणाऱ्या डोळ्यावर लक्ष केंद्रित करतो.
3. डिप्रायव्हेशन एम्ब्लायोपिया (Deprivation Amblyopia):
• डोळा झाकला जाणे (जसे की मोतीबिंदू, पांढरा डोळा, पटलावर अडथळा) लहान वयात होणे.
• प्रकाश डोळ्यात पोहोचत नाही, म्हणून डोळ्याचा विकास होत नाही.
आळशी डोळा अजाराचे लक्षणे:
• एक डोळा कमी स्पष्ट दिसणे
• डोळ्यांचे समन्वय न होणे
• खोलवर दृष्टी जाणवणे (Depth Perception कमी होणे)
• डोळा फिरवून बोलणे किंवा बाजूने पाहणे (डोळ्याला तिरळेपणा असणे)
• लहान मुलांमध्ये हे लक्षणं सहसा लक्षात येत नाहीत
आळशी डोळ्यावर उपचार:
1. दृष्टी सुधारण्यासाठी चष्मा किंवा कॉन्टॅक्ट लेन्स
2. आळशी डोळ्याचे प्रशिक्षण (Vision Therapy)
3. डोळा झाकणे (Eye Patching):
• आरोग्यदायक डोळा झाकून आळशी डोळ्याला वापरण्यास प्रवृत्त करणे.
4. अट्रोपिन ड्रॉप्स (Atropine Drops):
• निरोगी डोळ्याच्या दृष्टिशक्तीवर परिणाम करून आळशी डोळा वापरण्यास भाग पाडतात.
5. सर्जरी:
• स्ट्रॅबिझम (डोळे वाकडे असणे) असल्यास सर्जरी केली जाते.
उपचाराचा सर्वोत्तम काळ:
• 0 ते 7 वर्षे वयोगटात उपचार अत्यंत प्रभावी असतो.
• त्यानंतर सुधारणेची शक्यता कमी होते, पण अजूनही काही प्रगती शक्य असते.
तुम्हाला जर हा लेख आवडला असेल तर कृपया CUBA VISION ला REVIEW द्या.